پلاستیک ها از نظر شیمیایی تجزیه نمی‌شود، اما از نظر فیزیکی تحت تأثیر نور خورشید، اکسیژن و اثر امواج به قطعات ریز تقسیم می‌شود. هنگامی که انواع اشیاء پلاستیکی به اقیانوس ها می رسند، قطعات بزرگتر تبدیل به میکروپلاستیک شده که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیست، سپس این فرآیند می تواند ادامه می یابد و میکروپلاستیک ها به نانوپلاستیک تبدیل می شوند.

در سال 2020، حدود 500 تریلیون ذره میکروپلاستیک در اقیانوس های جهان شناور بودند که وزن آنها به 276000 تن می رسید.

با قرار گرفتن مواد پلاستیکی در مجاورت حرارت بالا یا دماهای بسیار پایین (نزدیک به نقطه انجماد) یک ماده شیمیایی با خصوصیات شدیدا سمی و سرطان‌زا به نام “دیوکسین”  آزاد می‌شود. به همین دلیل نوشیدن چای و آب یخ زده در داخل ظروف پلاستیکی  و یا موادغذایی وخوراکی داغ و سرد در کیسه های پلاستیکی در صورت استفاده طولانی مدت  و در دراز مدت می‌تواند موجب افزایش خطربروز برخی سرطان ها از جمله سرطان‌های دستگاه گوارش شود.

فاجعه ریزذرات سرگردان

يك آمار غير دقيق اما نزديك به واقعيت، از توليد و مصرف سالانه ۴۵۰ ميليون تُن پلاستيك در جهان خبر مي‌دهد. اگر تولید پلاستیک کاملا متوقف نشود، تنها طی 30 سال آینده وزن کیسه های پلاستیکی در دریاها و اقیانوس ها از وزن همه موجودات ساکن در آنها بیشتر خواهد شد.

مشكل اصلي طبيعت با مصنوعات پلاستيكي، زمان بالاي تجزيه آنها است. يعني بشر چيزي را به طبيعت اضافه كرده است كه سرعت از بين رفتن و تجزيه آن كم است و مجبور است آنها را در جايي انبار كند تا از بين برود. سرعت تجزيه پلاستيك در آب حدود ۴۰۰ سال و در خاك ۷۰۰ تا ۸۰۰ سال است و اين به معناي تجزيه كامل هم نيست بلكه بخش اعظم اين پلاستيك، ريز ذره شده و به ميكروپلاستيك تبديل مي‌شود و سپس وارد چرخه حيات طبيعت مي‌شود. با اين سرعت زياد توليد و كم تجزيه، تقريبا جايي در كره زمين نيست كه از دست مصنوعات پلاستيكي در امان باشد.

براساس تخمين‌هاي زده شده از سوي پژوهشگران، به‌طور متوسط هر كيسه پلاستيكي حدود ۱۲ دقيقه استفاده شده و سپس دور انداخته مي‌شود. همين آمار ميزان كيسه‌هاي پلاستيكي استفاده شده در هر ساعت را نزديك به 12 میلیون عدد تخمين مي‌زند كه احتمالاً از ميزان مصرف واقعي كمتر است. اين يعني چيزي نزديك به 100 ميليارد كيسه پلاستيكي در سال در جهان مصرف مي‌شود كه رقم بسيار زيادي است و تصور آن ممكن نيست. اكثر اين كيسه‌هاي پلاستيكي بازيافت نشده و دور انداخته مي‌شوند و شايد1% آنها در چرخه بازيافت قرار بگيرند.

در سال 2002، بنگلادش اولين كشور بزرگي بود كه استفاده از كيسه‌هاي پلاستيكي را ممنوع كرد. بوتان در سال 2007 فروش كيسه‌هاي پلاستيكي را ممنوع كرد و در انگليس، روستاي «مادبوري» در جنوب ناحيه «دوون» به عنوان نخستين شهر اروپايي عاري از كيسه‌هاي پلاستيك شناخته شد و در اين روستا به جاي كيسه‌هاي پلاستيكي، كيسه‌هاي چند بار مصرف و تجزيه‌پذير به فروش رسيد. دولت تايوان ديگر دولتي است كه به مقابله با كيسه‌هاي پلاستيكي رفته است و در ۲۰۰۳، توزيع كيسه‌هاي پلاستيكي رايگان در فروشگاه‌ها و مراكز خريد را ممنوع كرد. همچنين استفاده از ظروف يك‌بار مصرف در رستوران‌هاي اين كشور نيز ممنوع شد و حتي بسياري از فروشگاه‌ها از افرادي كه كيسه‌هاي خريد خود را به همراه نمي‌آورند، جريمه نقدي در انتظارشان خواهدبود.

بازنویسی: دکتر پیمان پرچمی

Asez.org